کیفیت هوا، زندگی و تنفس انسان را تحت تأثیر قرار می دهد. همان گونه که وضعیت آب و هوا روزبه روز و حتی ساعت به ساعت تغییر می کند، کیفیت هوا نیز می تواند متغیر باشد. مدیریت پایش ونظارت بر کیفیت هوا در شهرهای بزرگ داده های مربوط به کیفیت هوا را به شاخص کیفیت هوا تبدیل می کند و اطلاعات مورد نیاز را در اختیار عموم مردم قرار می دهد.
کیفیت هوا، زندگی و تنفس انسان را تحت تأثیر قرار می دهد. همان گونه که وضعیت آب و هوا روزبه روز و حتی ساعت به ساعت تغییر می کند، کیفیت هوا نیز می تواند متغیر باشد. مدیریت پایش ونظارت بر کیفیت هوا در شهرهای بزرگ داده های مربوط به کیفیت هوا را به شاخص کیفیت هوا تبدیل می کند و اطلاعات مورد نیاز را در اختیار عموم مردم قرار می دهد. بنابراین شاخص کیفیت هوا یک ابزار کلیدی جهت آگاهی از کیفیت هوا، نحوۀ اثر آلودگی هوا بر سلامت و روش های محافظتیدر برابر آلودگی هوا است.
AQI به طور کلی شاخصی جهت گزارش روزانه کیفیت هوا است. این شاخص مردم را از کیفیت هوا (پاك بودن یا آلوده بودن آن) آگاه می سازد و اثرات سلامتی مرتبط با آن را ارائه می کند. به عبارت دیگر AQI به اثرات سلامتی ناشی از مواجهه با هوای آلوده (ناسالم) می پردازد. شاخص کیفیت هوا (AQI) برای پنج آلاینده اصلی هوا یعنی ذرات معلق، دی اکسیدنیتروژن، ازن سطح زمین، منوکسیدکربن و دی اکسیدگوگرد محاسبه می شود.
سطوح مختلف مرتبط با سلامت انسان
به منظور درك آسان، شاخص کیفیت هوا (AQI) به شش دسته طبقه بندی شده است که هر دسته را به سطوح مختلف سلامت انسان مربوط می سازد؛ این شش دسته به شرح ذیل است:
- خوب (Good): میزان AQI در این حالت بین 0 و 50 است. در این شرایط کیفیت هوا رضایت بخش و دارای ریسک سلامتی ناچیز و یا فاقد ریسک سلامتی است. این حالت را با رنگ سبز نشان می دهند. در کشور ما معمولاً به این حالت، وضعیت "پاك" اطلاق می شود.
- متوسط (Moderate): میزان AQI در این حالت بین 51 و 100 است. کیفیت هوا در این شرایط قابل قبول است؛ اگرچه آلودگی در این سطح ممکن است برای تعداد بسیار کمی از افراد با ملاحظات بهداشتی خاص همراه باشد. در این شرایط افرادی که نسبت به ذرات معلق، دی اکسید نیتروژن و ازن حساسیت ویژه ای دارند ممکن است علائم تنفسی در آنها مشاهده شود. این حالت را با رنگ زرد نشان می دهند. در کشور ما معمولاً به این حالت، وضعیت "سالم" اطلاق می شود.
- ناسالم براي گروه هاي حساس (Unhealthy for sensitive groups): در این حالت میزان AQI بین 101و 150 است .بعضی از افراد گروه های حساس در این شرایط ممکن است اثراتبهداشتی خاصی را تجربه کنند اما عموم مردم تحت تأثیر قرار نمی گیرند. این حالت را با رنگ نارنجی نشان می دهند.
- ناسالم (Unhealthy): میزان AQI در این حالت بین 151 و 200 است.در این شرایط هر فردی ممکن است اثرات بهداشتی را تجربه کند. اعضای گروه های حساس بیش از سایرین اثرات جدی را بر سلامت خود تجربه می کنند. این حالت را با رنگ قرمز نشان می دهند.
- بسیار ناسالم (Very unhealthy): در این حالت AQI بین 201 و 300فرار دارد و هشداری برای سلامتی به حساب می آید و بدین معنی است که در این شرایط هر کسی ممکن است اثرات جدی سلامت را تجربه کند. این حالت را به رنگ بنفش نشان می دهند.
- خطرناک (Hazardous): در این وضعیت AQI از 300 بالاتر است و اخطاری جدی برای سلامت انسان و بیانگر شرایط اضطراری است. در این وضعیت تمام افراد جامعه تحت تأثیر اثرات بهداشتی جدی قرار می گیرند. این حالت را با رنگ خرمایی نشان می دهند.
نحوه محاسبه شاخص
به منظور محاسبه شاخص AQI از رابطه زیر استفاده می شود.پارامتر های مورد استفاده در رابطه (1) از جدول پیوست که نقاط شکست برای AQI را نشان می دهند، بدست می آید: