کابل

همانطور که گفته شد کابل دارای حداقل دو روکش و یک رشته هادی (سیم روکش دار) الی چندین رشته هادی (سیم روکش دار) می باشد. کابل ها در واقع از کنار هم قرار گرفتن یک یا چند سیم تشکیل شده اند که به وسیله یک روکش اضافی محصور شده اند و به طور معمول دارای سه بخش هستند که عبارت است از:
• هادی (رسانا / سیم روکش دار)
• روکش (عایق)
• محافظ کابل (زره / آرمور)
موارد عنوان شده بسیار مختصر و کلی است در واقع مبحث کابل بسیار گسترده و همچنین دارای چندین نوع طبقه بندی می باشد که متاسفانه به دلیل پرهیز از طولانی شدن متن از بعضی طبقه بندی ها صرفنظر و به صورت کلی توضیح داده می شود قابل ذکر است که مطالب ارائه شده دارای ترتیب بندی خاصی نمی باشند.

طبقه بندی کابل ها از نظر اجراء(کاربرد)

کابل از نظر نوع اجراء (کاربرد) شامل چهار گروه زیر می باشد.
• کابل هوایی (خود نگهدار)
• کابل زمینی
• کابل ساختمانی
• کابل زیر آب (دریایی)
می توان علت این طبقه بندی را مربوط به مکان اجرای کابل دانست. هنگامی که کابل بر روی تیر برق و یا دکل برق نصب شود و به طور کلی از زمین فاصله داشته باشد در گروه هوایی و اگر بر روی زمین و یا زیر زمین قرار گیرد در گروه زمینی و همچنین در ساختمان استفاده شود در گروه کابل ساختمانی و در صورتی که در زیر آب و یا در مجاورت مکان مرطوب قرار گیرد در گروه زیر آب قرار می گیرد. البته تمامی این کابل ها که در گروه های فوق طبقه بندی شده اند دارای مشخصات فنی مختص به خود می باشند.

طبقه بندی کابل ها از نظر جنس هادی

بهترین فلز ها از نظر رسانایی الکتریکی به ترتیب:
• نقره خالص با 105 درصد رسانایی الکتریکی
• مس خالص با 100 درصد رسانایی الکتریکی
• طلای خالص با 70 درصد رسانایی الکتریکی
• آلومینیوم با 61 درصد رسانایی الکتریکی
• و ...
به دلیل صرفه اقتصادی و در دسترس بودن به طور کلی فلز مس و آلومینیوم بیشتر در هادی کابل مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین این فلزات به دو دسته آنیل (گرما دیده) شده و نشده تقسیم می شوند.

طبقه بندی کابل ها از نظر ساختار هادی

کابل ها از نظر ساختار هادی به چهار دسته زیر طبقه بندی می شوند :
• کابل مفتول (کلاس یک)
• کابل نیمه افشان / نیمه مفتول (کلاس دو)
• کابل افشان (کلاس پنج)
• کابل فوق افشان / سوپر افشان (کلاس شش)

طبقه بندی کابل ها از نظر شکل هادی (سطح مقطع)

کابل ها از نظر شکل هادی به دو دسته زیر طبقه بندی می شوند :
• گرد (دایره ای)
• مثلث (سه گوش)

طبقه بندی کابل ها از نظر جنس روکش حفاظ الکتریکی (عایق الکتریکی)

جنس روکش (عایق الکتریکی) کابل ها به دو گروه ترموپلاستیک (گرما نرم) و ترموست (گرما سخت) طبقه بندی می شوند که رایجترین آنها عبارتند از:
• PVC (پلی وینیل کلراید)
• PE (پلی اتیلن)
• PC (پلی کربنات)
• XLPE (Cross-linked polyethylene)
• PP (پلی پروپیلن)
• Nylon (نایلون)
• Z1 (پلی الفین ها)
• PU (پلی اورتان)
• Teflon (تفلون)
• کوپلیمرهای پلی استر
• PTFE (پلی تترا فلوئورو اتیلن)
• PET (پلی اتیلن ترفتالات)
• NR (لاستیک طبیعی)
• EVA (اتیلن وینیل استات)
• SIR (سيليكون رابر)
• CR (لاستیک کلروپرن)
• و ...
در ساخت روکش (عایق الکتریکی) کابل برق در ایران بیشتر از PVC و XLPE استفاده می شود.

طبقه بندی کابل ها از نظر حفاظت فیزیکی (مکانیکی)

کابل ها از نظر حفاظت فیزیکی (مکانیکی) به دو دسته زیر طبقه بندی می شوند
• کابل های مسلح (زره دار / آرمور دار / بیرونی)
• کابل های غر مسلح (بدون زره / بدون آرمور / داخلی)
البته خود کابل های مسلح بر اساس جنس و نوع زره (آرمور) دارای تقسیم بندی می باشند، مانند زره نواری و زره سیمی که جنس و نوع آنها مانند زره نواری و سیمی مسی ، زره نواری و سیمی آلومینیومی، زره نواری و سیمی فولادی و زره سربی می باشد. همچنین بعضی از کابل ها دارای نوار روغنی و روکش قطور پلاستیکی فوق فشرده نیز می باشند. طبقه بندی دیگری بر مبنای حفاظت حرارتی نیز برای کابل ها وجود دارد.

جهت اطلاع از انواع محصولات شرکت مهندسی و ساخت کندو شامل پکیج تصفیه فاضلاب، دستگاه تصفیه آب RO، انواع دستگاه اولترافیلتراسیون، انواع سپتیک و چربی گیر، فیلترهای شنی و کربنی و دیگر محصولات با ما تماس بگیرید.

طبقه بندی کابل ها از نظر حفاظت الکترومغناطیسی (EMI / EMP)

کابل ها از نظر حفاظت مغناطیسی به دو گروه زیر تقسیم بندی می شوند
• شیلد دار
• بدون شیلد
انواع شیلد ها شامل اسکرین نوار مسی و آلومینیومی، شیلد مسی و آلومینیومی و شیلد بافته شده مسی و آلومینیومی می باشد.

طبقه بندی کابل ها از نظر سطح ولتاژ

کابل ها از نظر سطح ولتاژ به چهار دسته زیر تقسیم می شوند.
• کابل های فشار ضعیف (Low Voltage Cables) (LV)
• کابل های فشار متوسط (MV) (Medium Voltage Cables)
• کابل های فشار قوی (HV) (High Voltage Cables)
• کابل های فوق فشار قوی (EHV) (Extra High Voltage Cables)
واحد ولتاژ بر حسب کیلو ولت می باشد که معمولا بر روی کابل نوشته می شود.

طبقه بندی کابل ها از نظر کاربرد

کابل ها با توجه به استفاده آنها در صنایع و کاربردهای مختلف در گروه های مختلفی طبقه بندی می شوند. ذکر این نکته الزامیست که با توجه به کاربرد آنها در صنایع و شرایط خاص دارای خصوصیات فنی مختص به خود می باشند. این خصوصیات دلایل علمی و کاربردی دارند که در بهبود شرایط بسیار کمک کننده است. بعضی از این طبقه بندی ها شامل :
• کابل برق
• کابل مخابرات
• کابل ابزار دقیق
• کابل کنترل
• کابل ارت (زمین)
• کابل صوتی و تصویری (کابل های HDMI ,DVI ,VGA, AUX, …)
• کابل کواکسیال (کابل آنتن)
• کابل شبکه
• کابل فیبر نوری
• کابل اعلام حریق
• کابل ضد حریق
• کابل VFD
• کابل دیتا
• کابل خورشیدی
• کابل سامانه مدیریت ساختمان (BMS) یا کابل (KNX)
• کابل های پیام رسان
• کابل دوربین مدار بسته
• و...

طبقه بندی کابل ها از نظر سایز (سطح مقطع) و تعداد هادی (رسانا)

طبقه بندی کابل ها از نظر سایز و تعداد هادی به صورت اعداد نوشته و مشخص می شود که در انتهایی این طبقه بندی توضیح داده مسی شود.
واحد اندازه گیری و مشخص نمودن کابل میلیمتر مربع (mm2) می باشد در ادامه سایز کابل ها به صورت عمومی به ترتیب زیر می باشد.
• 0.5 میلیمتر مربع (mm2)
• 0.75 میلیمتر مربع (mm2)
• 1 میلیمتر مربع (mm2)
• 1.5 میلیمتر مربع (mm2)
• 2.5 میلیمتر مربع (mm2)
• 4 میلیمتر مربع (mm2)
• 6 میلیمتر مربع (mm2)
• 10 میلیمتر مربع (mm2)
• 16 میلیمتر مربع (mm2)
• 25 میلیمتر مربع (mm2)
• 35 میلیمتر مربع (mm2)
• 50 میلیمتر مربع (mm2)
• 70 میلیمتر مربع (mm2)
• 95 میلیمتر مربع (mm2)
• 120 میلیمتر مربع (mm2)
• 150 میلیمتر مربع (mm2)
• 185 میلیمتر مربع (mm2)
• 240 میلیمتر مربع (mm2)
• 300 میلیمتر مربع (mm2)
• 400 میلیمتر مربع (mm2)
• 500 میلیمتر مربع (mm2)
• 800 میلیمتر مربع (mm2)
• 1200 میلیمتر مربع (mm2)
• 1600 میلیمتر مربع (mm2)
• 2000 میلیمتر مربع (mm2)
سایز های دیگری وجود دارند که کم کاربرد و یا سفارشی تولید می شوند، استفاده از آنها بسیار کم و شاید بتوان گفت بسیار نایاب می باشد که معمولا جهت مصارف خاص و کاربرد های خاص استفاده می شوند.

نحوه تشخیص و نگارش سایز و تعداد سیم های (هادی های) کابل

نحوه تشخیص و نوشتن سایز و تعداد سیم های کابل به طور کلی به صورت زیر می باشد.
A x B
A: تعداد سیم (هادی) و B: سایز سیم (هادی) کابل می باشد به طور مثال: 2x1.5 برابر است با دو رشته سیم (هادی) با سایز 1.5 میلیمتر مربع و یا 4x6 برابر است با چهار رشته سیم (هادی) با سایز 6 میلیمتر مربع.
کابل برق سیستم تک فاز معمولا دارای دو رشته سیم (فاز و نول) و یا سه رشته سیم (فاز، نول و ارت) می باشد که از نظر سایز یکسان می باشند(از 16 میلیمتر مربع به پایین)، اما کابل برق سیستم سه فاز معمولا دارای سه رشته سیم (تماماً فاز)، چهار رشته سیم (سه رشته فاز و یک رشته نول) و یا پنج رشته سیم (سه رشته فاز، یک رشته نول و یک رشته ارت) می باشد که از نظر سایز بندی برابر با روش های زیر می باشند
A x B C
A: تعداد سیم (هادی) فاز، B: سایز سیم (هادی) و مشخصا C: سایز سیم (هادی) نول کابل می باشد به طور مثال: 3x2516 برابر است با سه رشته سیم (هادی) با سایز 25 میلیمتر مربع و یک رشته سیم (هادی) نول با سایز 16 میلیمتر مربع. این نکته الزامیست که معمولا در سایز های 25 و 35 میلیمتر مربع کابل های برق (عموماً در صنعت توزیع برق) سایز سیم نول 16 میلیمتر مربع می باشد و نیز سیم نول در کابل های برق با سایز بالاتر معادل نصف سایز سیم های فاز آن می باشد مانند کابل سایز 50 سیم نول آن 25 می باشد. همچنین در بعضی مواقع سایز سیم نول برابر با سایز مابقی سیم ها می باشد که به صورت 4x70 نوشته می شود.
A x B C D
A: تعداد سیم (هادی) فاز، B: سایز سیم (هادی)، C: سایز سیم(هادی) نول و مشخصا D: سایز سیم (هادی) ارت کابل می باشد.
به طور مثال 4x351616 برابر است با سه رشته سیم (هادی) با سایز 35 میلیمتر مربع، یک رشته سیم (هادی) نول با سایز 16 میلیمتر مربع و یک رشته سیم (هادی) ارت با سایز 16 میلیمتر مربع. در صورتیکه با اعداد 5x35 مواجه شدید بدین معنی می باشد تمامی سیم ها (فاز، نول و ارت) از نظر سایز یکسان می باشند.
A x B x C
A: تعداد سیم (هادی) ، B: تعداد زوج سیم (هادی)، C: سایز سیم(هادی) کابل می باشد. به طور مثال 6x2x0.6 برابر است با شش زوج (جفتی) سیم با سطح مقطع 0.6 میلیمتر مربع که در مجموع کابل دارای دوازده عدد سیم (هادی) می باشد، منظور از زوج (جفتی) این می باشد که هر دو رشته سیم (هادی) بهم تابیده و یا از سیم های دیگر مجزا شده است و در واقع کابل تشکیل شده از شش مجموعه دو سیمه که به هم تابیده یا همرنگ و یا به وسیله یک روکش اضافی دیگر در کنار هم قرار گرفته و تفکیک شده است. این کابل ها و روش نوشتار آنها معمولا جهت کابل های کنترل، ابزار دقیق و مخابرات می باشد.

سخن پایانی

باید عنوان شود طبقه بندی های ذکر شده از نوع پر کاربرد و رایج می باشند و از ذکر انواع خاص و کم کاربرد صرفنظر شده است. همچنین ممکن است کابل مدنظر در چندین طبقه بندی قرار گیرد و حتی در بعضی از طبقه بندی ها قرار نگیرد. باید توجه شود کابل با توجه به اجراء، مکان، شرایط، کاربرد و ... پروژه دارای مشخصات فنی و شرایط خاصی می باشند که تاثیر بسزایی در اجراء، طول عمر، بهره برداری، اقتصادی، زمانی و بهره وری پروژه خواهند داشت. همچنین مجددا یادآوری می شود بعضی از طبقه بندی ها ذکر نشده است و مواردی که عنوان شد فقط به صورت کلی بیان شده است. امید است در آینده بتوان هر طبقه بندی، علائم ها و استاندار های مربوط به کابل را به طور جداگانه شرح و مورد بررسی قرار داد.