روش های متداول تصفیه آب از آهن و منگنز عبارتند از:
1. سختی گیری (تعویض یون):
روش متداول سختی گیری آب، گاهی می تواند برای حذف آهن و منگنز از آب نیز موثر باشد. سختی گیری آب معمولاً برای حذف کلسیم و منیزیم از آب بوسیله تبادل یون صورت گرفته و در این فرآیند، یون سدیم جایگزین این دو یون در آب می شود. چنین فرآیند مشابهی نیز می تواند برای حذف یون های آهن و منگنز صورت گرفته و یون سدیم را جایگزین آنها در آب نمود. سپس، آهن و منگنز جذب شده را با انجام شستشوی معکوس (Backwash) و احیا (Regeneration) از سیستم جدا نمود. اثربخشی حذف آهن و منگنز به روش فوق، به میزان آهن موجود در آب، سختی آب و نیز PH آن بستگی دارد. روش سختی گیری برای حذف آهن و منگنز تنها زمانی توصیه می شود که PH آب بالاتر از عدد 6.7 بوده، سختی آب بین 3 تا 20 گرین در گالن (50 - 350 ppm) و میزان آهن محلول در آب، کمتر از 5 ppm باشد.
آهن و منگنز اکسید شده، روی رزین رسوب می کنند. بنابراین، بسیار مهم است که آب ورودی حاوی آهن و منگنز، پیش از ورود به رزین، با مواد اکسید کننده مانند هوا و یا کلر در تماس قرار نگرفته باشند. از سیستم سختی گیر، نمی بایست به عنوان یک فیلتر فیزیکی برای حذف ذرات استفاده نمود. این کار باعث صدمه دیدگی رزین و نیز کاهش زمان مورد نیاز برای شستشوی معکوس سیستم خواهد شد. در صورتی که آهن و منگنز موجود در آب، در حالت "اکسید شده" قرار داشته باشند، بهتر است از فیلتراسیون فیزیکی بجای سختی گیری استفاده کنیم.
2. اضافه نمودن پلی فسفات:
در صورتیکه میزان آهن موجود در آب کمتر از 2 ppm باشد، می توان به آن پلی فسفات اضافه نمود. البته اضافه کردن فسفات معمولاً برای مقابله با منگنز، کارایی ندارد. در این روش، فسفات از طریق پمپ تزریقی وارد آب می شود. تنظیم مقدار مناسب فسفات برای تزریق، به روش سعی و خطا است. تفاوت مهم این روش با سایر روش ها در این است که در روش تزریق فسفات، آهن در میان یون های فسفات احاطه می شود و به این وسیله، اجازه رسوب پیدا نمی کند. در واقع، در این روش، آهن از آب حذف نمی شود. البته استفاده از این روش، با مخالفت ها و انتقاداتی روبروست. درست است که با این روش، از ایجاد رسوب و لکه توسط آهن محلول در آب جلوگیری می شود، اما کماکان مزه تلخ فلزی در آب وجود خواهد داشت. ضمن اینکه اگر میزان فسفات تزریقی به آب، زیاد باشد، آب حالت لزج پیدا خواهد کرد و حتی در مواردی می تواند منجر به اسهال در انسان شود.
3. فیلترهای اکسید کننده:
فیلترهای اکسید کننده بصورت همزمان آهن و منگنز موجود در آب را اکسید و فیلتر می کنند. این فیلترها معمولاً از جنس greensand هستند. البته انواع دیگری نیز از این نوع فیلتر، مانند فیلترهای birm برای این منظور وجود دارند. فیلترهای greensand ، ضمن ترکیب با پرمنگنات پتاسیم، سطحی را روی خود تشکیل می دهند که باعث اکسید کردن آهن و منگنز محلول در آب شده و سپس این مواد اکسید شده را بصورت فیزیکی فیلتر می کنند. از آنجاییکه این فیلترها، فعالیت اکسیداسیون و فیلتراسیون را همزمان انجام می دهند، می توانند هم برای حذف آهن و منگنز محلول در آب و هم برای حالت اکسید آنها، مورد استفاده قرار گیرند.
فیلترهای اکسید کننده نیازمند دقت در نگهداری بالایی هستند این فیلترها می بایست با محلول پرمنگنات پتاسیم احیا شوند. زیرا همانطور که گفته شد، این ماده که بصورت پوشش روی ذرات greensand قرار می گیرد، برای اکسید کردن آهن و منگنز مصرف می شود. علاوه بر این، با توجه به فیلتر شدن ذرات آهن و منگنز اکسید شده، شستشوی معکوس (Backwash) منظم این فیلترها نیز از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. البته باید توجه داشت که پرمنگنات پتاسیم که برای احیای این فیلترها مورد استفاده قرار می گیرد، یک ماده سمی است و می بایست در نگهداری و حمل آن، نکات ایمنی به دقت مدنظر قرار گیرند. فیلترهای اکسید کننده greensand برای حذف مقادیر متوسط آهن و منگنز محلول و همینطور اکسید شده، بخوبی و با اثربخشی بالا عمل می کند. استفاده ار فیلترهای اکسید کننده، برای زمانی که مجموع میزان آهن و منگنز در آب در بازه 3 ppm تا 10 ppm باشد، توصیه می شود. نکته مهمی که می بایست در نظر داشت این است که هر چه میزان آهن و منگتز در آب بیشتر باشد، عملیات نگهداری این فیلترها (احیا و شستشوی معکوس)، می بایست در بازه های زمانی کوتاهتر انجام گیرد. فیلترهای اکسید کننده birm مانند فیلترهای اکسید کننده greensand عمل می کنند با این تفاوت که این نوع فیلترها نیاز به احیا ندارند، چرا که آنها از اکسیژن موجود در آب ورودی برای اکسید کردن آهن و منگنز استفاده می کنند. بنابراین، آب ورودی این نوع فیلترها می بایست به میزان کافی دارای اکسیژن محلول بوده و همینطور PH آنها برای حذف آهن، حداقل 6.8 و برای حذف منگنز، حداقل 7.5 باشد. حتی در شرایط کاملاً ایده آل هم، حذف منگنز توسط فیلترهای birm بسیاز متغیر است. فیلترهای اکسید کننده birm مانند greensand نیاز به شستشوی معکوس برای جداسازی ذرات آهن و منگنز اکسیده شده، دارند.
4. اکسیداسیون و سپس فیلتراسیون:
زمانی که میزان مجموع آهن و منگنز موجود در آب، بیش از 10 ppm باشد، بهترین گزینه حذف این عناصر، استفاده از اکسیداسیون و سپس در مرحله بعد، فیلتراسیون است. در این فرایند، با تزریق یک ماده شمیایی در آب، آهن و منگنز محلول در آب اکسید شده و بصورت ذرات جامد در می آیند و سپس در مرحله بعدی، با فیلتراسیون فیزیکی از آب جدا می شوند. کلر، پرمنگنات پتاسیم و پروکسید هیدروژن از جمله مواد شیمیایی متداولی هستند که برای اکسید کردن آهن و منگنز آب مورد استفاده قرار می گیرند. در این موارد، معمولاً یک پمپ تزریق کوچک برای تزریق کلر )مثلاً در قالب هیپوکلریت سدیم( در بالادست جریان قرار گرفته و سپس این محلول وارد یک تانک مختلط کننده ) Mixing Tank ( و یا کویل لوله کشی وارد میشود تا زمان کافی برای اکسید شدن آهن و منگنز و تبدیل آنها به ذرات جامد وجود داشته باشد. در مواردی که از کلر به عنوان اکسید کننده استفاده می شود، لازمست تا بعد از تزریق کلر، از فیلتر کربن فعال برای حذف طعم و بوی کلر اضافی استفاده کنیم. البته کلر برای اکسید کردن مقادیر بالای منگنز محلول در آب توصیه نمی شود. زیرا برای اکسید کردن کامل منگنز، نیاز به PH خیلی بالا است.
نگهداری این سیستم، بسیار مهم و زمانبر است. تانک مختلط کننده باید بصورت مننظم تخلیه و مجدداً پر شود. همینطور، فیلترها می بایست مرتباً شستشوی معکوس داده شوند تا ذرات جامد اکسید شده آهن و منگنز جذب شده به آنها، جدا شده و فیلتر تمیز شود. ضمناً در صورتی که از فیلتر کربن فعال هم استفاده شده باشد، در بازه های زمانی مشخص می بایست نسبت به تعویض کربن آن هم اقدام نمود. مقدار و بازه های زمانی انجام فعالیت های فوق، بستگی مستقیم به میزان آهن و منگنز در آب ورودی دارد.